COP26 thurelkhawmnak hrang Pope ih thusim mi. November 2, 2021

COP26 thurelkhawmnak hrang Pope ih thusim mi .

November 2, 2021

           "Glasgow" thurelkhawmnak thawh a si in, minung thansonak, sumpai lam le fimthiamnak lam a hrampi pawl cu tikcu thlengnak ih siat nak maldeuh dingah le cutiin tikcu thlengnak pawl ruangah siatsuahnak a tam bik asimi mifarah zonzai pawl le siatsuah a ol mi ram pawl bomnakin tlaitluang nak, tuanvo lak nak le ralthat nak thawn ram khel lam tul mi a um tak tak le tak tak lo ramtin ah hmuh dingah a thupit thu kan zaten kan thei.

           Cutivekin kan innsang cu kumhnih tluk a siat ter tu pulhnat karlak ah hi tuanvo tuan ding cu kan thei thiam. Covid 19 cu a tha lo zet mi thil tha lo pawl a keng nan, pulhnat pi pah suak duh asile kan zaten himi sawmnak lehrulh sal nakah kan ti thei tawk in kan tel nak cu a dang hril ding a um lo thu khal in zirh. Kan theih vekin leilung mi pawl karlakah a thuk mi lungrualnak le ulenau vekin tuantlang nak cu hi pulhnat in in dil.

           Pulhnat a cem hnu kanmah pawl ih leilung cu pulhnat a can hlan thawn a dang aw tengteng ding. Cui leilungpi cu ahlan ih sualnak pawl theihnak ihsin thokin a tu kan din dingmi leilungpi a si. Leilung pi thawn pehpar mi tikcu thlengnak buainak felfai ter dingah kan zuamnak thawn pehpar aw in kan sim thei mi pakhat a um thei. "Paris lungkimnak" ih rak tuah mi colhhmun pawl cu hmunkhat ten tuahnak le tuanvo thei zetin tuahnak lawngin hlawhtlin a theih ding. Cui colhhmun cu tthawn a ngah nawn lo. A tui a tul mi thu bot catnak parah a bun aw.

           COP26 cu nitin tuah mi pawl, sumdawnnak le sumpai lam dinnak pawl cu a harhdam mi leilungah tuini le thaisun ah mipa le nunau pawl hrangah sinak neiin minung bang mi nunram a ngah ter tu ding dinhmun pawl cu hman zetin a kilhim thei tu hmailam ih ruahnak nei zetih tuah nakah a tlamtling mi bomnak a pe thei ding.

           Kanmah rori san thlengnak, nunphung lam sawmnak kha tan asiih, ahleice in a tha deuh mi tidaan pawl a nei tu ram pawl zaten thukam nak tuah dingah an dil. Cui ram pawl cu tikcu thawn pehpar mi sumpai lam pawl, sumdawnnak le minung pawl ih nunramah carbon suahnak malnak, sumpai lam fehdaan thansonak, tikcu thlengnak ruangah sungnak pawl thawn a tongaw ih a sung tu pawl bomnak ah hoha nakah tel dingin a tul zet.

           2020 December 12, High Level Virtula Climate Ambition Summit ih an lang ter mi vekin Holy See cu dinhmun then 2 thawn a tuah rero tu net zero emissions a tuah.

Hmaisabik thu

           Vatican khuapi cu 2050 ah a tumtahnak a tuah taktak ding.

Pahnihnak

           Holy See ih thutiamnak cu a famkimmi leilungpi ah fimthiamnak a thangso ding. Ahleicein mino pawl karlak nunphung pungsan thar a thang ter thei ih nunphung lam thansonak thawn ulenau le minung pawl karlak daan kha ahleice ah ret in a hnget mi parah a hram bun mi ramkhel, fimthiamnak le tuah tuannak thawn pehpar mi pawl cu kan thei fiang. Hi thukam nak pawl cu leilungpiih thawng tampi a thoknak a cang ter.

           Cutivekin kandung October 4 niah, keimah cu COP26 thawn pehpar aw in hmunkhat ten tuantlang dingah biaknak lam hotu pawl le science mifim tampi an tel. Cui caan ah kanmah pawl cu ruahnak tampi thawn thlaraulam tuahdaan pawl thawn a dang nunphung pawl science fimnak tampi ihsin aiawhtu pawl ih aw pawl ngai a si. A dang aw zet mi aw pawl, a dang aw zet mi ruahnak pawl, danglam zet ih suak mi ihsin tumtah mi thlengnak hrangah thupi zet ih tulmi danglam zet mi komawknak asiih, kanmah pawl ih minung pawlkom ah a darh rero mi "hnonnak daan" ihsin tuini le hmailam hrangah kan innpi (leilungpi) le cumi a cohlang tuding pawl hrangah "kilhimnak" ah pah suak dingah fiangfai zetih thu botcatnak pakhat a suah nak a si.

           Hmailam ah covid 19 pulhnat ruangah kanmah pawl ih miphun parah siatsuah nak pawl le tikcu thlengnak pawl cu leilungpi thawn pehpar mi harsat nak in a suak mi thil pawl thawn tahthim a theih. Leitlun ralpi veihnihnak theh vekin a tui caan ah ramtin ah hmunkhat ten tuahnak, lungrualnak le ruahnak tha mi hnatuan nak pawl ahleice in tuah dingah a tul.

           Ruahsannak le ralthatnak a pahnih in kan tul. Miphun cu hi lamtluan feh dingah mah pulpak in siseh, pawlkom in siseh, a dik mi thlengawk nak lamtluan ih feh dingah a tlaitlung mi duhnak dil mi, that hnemnak a ummi thlengawknak cu thathnemnak a thleng ter mi a hrampi a neih thei. Cumicu lungrualnak le tuanvo parah bun aw in a famkim sawn ih thansonak ih komawknakih thlengawknak a cang ter ding a si. Thlengawk nak pakhat cu hnatuantu pawl parah thathnemnak a thleng ter thu, a thuk zet mi ruah ding mi pawl tuah a tul.

           Mai ram le ramdangn pawl ih leilungsung suak thilri pawl le kiangkap thawn pehpar mi thil thleng mi pawl, sumdawnnak dik lo pawl thawn pehpar mi "leilungpi thawn pehpar mi leiba cu thanso nak thawn pehpar in siatsuah ol mi pawl a hleice ih lainat nak langter ding cu el a theih lo.

           Leilungpi thawn pehpar mi leiba cu tidaan hrekkhat pawl thawn ramdang leiba buainak a thlen ter ih minung pawl ih thansonakah tuletu donkhamnak a cang ter tu a si. Pulhnat a cang rero mi leilungpi cu nikhua a thupi dinhmun thawn kaih ter ding tumtah in caan reipi daih in a dik mi sumdawnnak thawn pehpar mi ramdang leiba pawl ih luatnak hrangah thaten thuron awknak pawl thawn cu mipawl zaten thok sal a tul. A thangso zo mi ram pawl in an thil ti thei nak  hman nak langhngan ih rikhiah nak le caan reipi thanso nak thawn pehpar mi daan pawl le caanserh pawl bawmnak hrangah a farah mi ram pawl bawmnak thawn leilungpi ih beiba pawl kan sam a tul.

           Netabik nakah mitinkim thansonakih a tel thei mi thil tuah a tul. Riahsiat za cu, nikhua thlengawknak felfai ter dingah namhnget mi tumtahnak pawl ngah dingah ziang tlukin a hla lai ti kan nemhnget a tul. Kan tlaitluang a tul. COP26 hrangih tim kan tuah rero laiah tikcu caan a lakih hman caan a um lo thu a fiang sinsin. Kan unau tampi cu hi nikhua siatnak ih a cang mi pawl an tuar rero. Siar cawk lo mipi pawl a thupi bikin tha nau mi pawl ih nunram pawl siatsuah nak tule tu an rak tuar.

           Cuvekin cumi cu nauhak pawl ih caantha thawn pehpar mi harsat nak tla a tel thu kan thei fiangih a hla nawn lo mi hmailam caan cu kaingkap thawn pehpar in, mi vai pawl cu ralbuainak le harsat nak pawl in mi harsa pawl hnakin an tam deuhdeuh hi kan thei fiang. Tui tikcucaan cu a thupi zet, raltha zet le tuanvo thei zet ih tuah caan a si. A mal bikin kan nih milai innsang cu amah ten kiangkap kilhimnak a ummi hmailam caan timtuah dingah a si.

           Kan dungkum pawl sungah tuah dingin nasa zet in in forhfial tu mino pawl cu tuini kan tuah mi a hngetkhoh zet mi hrilnak pawl parah bun aw in kan hril mi leilungpi lawng rothil ah kan ngah ding. Tui tikcu caan cu hmailam caan ah ruahsannak le zumnak hrangah a thu tlangpi pawl a pek thei tu thu botcat nak pawl tuah ding caan a si. Nanmah thawn tong aw thei dingah ka ruahsan nak a cang thiam lo. Asinan, hi a thupi zet mi thubotcatnak pawl tuah tikah ka thlacamnak pawl thawn ka lo umpi. Upat zet mi President, cibai ka lo buk nak tongkam pawl le duhsak nak ka lo hlan mi pawl cohlang hram aw. Himi thuthang cu Rome Reports thuthang ihsin kan don mi a si.

  Photo coutersy of Rome reports        

https://bit.ly/3bVBbAM