Milai Fapa a rung lang ni

2019 Nov 15, (Friday) –Feast of St. Albert the great

          RVA a ngaitu Bawi Khrih ah duhdawtmi nu le pa le u le nau, kan Bawipa Jesuh Khrih ih zangfahnak, Pa Pathianih duhdawtnak le ThiangThlarau ih pawlkomnak cu nan hnenah um hramseh.Tunni kum 2019 November ni 15 (tlawngkai ninga) ni hi St. Albert the great hi puaini a sivek in St. Albert hmin a laktu pawl “Happy Feast Day” tin cibai ka lo buk hai ih nan zaten Pathian in a cuangce in lo thluasuah hramseh tiin thla ka lo cam sak. St. Albert hi Germany rammi a si. Bishop pakhat a siih kanmah biaknak daan lam in Doctor buaih a ngahtu khal a si. Leitlun fimthiamnak lam ah khal mifim mithiam zet a siih phunsang tlawng (University) lam khal ah ca a zirh ṭheutu a si. Mithianghlim hmin thang zet St. Thomas Aquinas khal cu St. Albert ih tlawngta pakhat asi ve. Tuni St. Alberth ih puaini a sivek in St. Albert hmin a laktu pawl hrang ah thla kan cam sak cio pei tiah ka lo sawm duh.

          A tuni ih kan siarding mi cathianghlim pawl kan ruat tlang hrih pei. Kan siar ding mi pawl cu a veikhatnak siarnak ah laiṭong in kan nei hrih lo ih mirang in “Wisdom” asilole kawl in “pingyaparamikyan” tiih kawh mi 13: 1 -9 tiang a siih a tawizong in kan sim ding a si le “a mawi le a ṭhazet mi sersiam mi thilri pawl hnak in sersiamtu sawn hi kan hawl le kan theih a ṭulzia in sim in zirh a si. Thuthangṭha Gospel cu Lk 17: 26-37 tiang a siih, ka lo siarsak ta hrih ding.

Lk 17:26-37

²⁶Noah sanlaiih a rak can zo bangin Milai Fapa san khalah a cangve ding.

²⁷Noah a lawng sungah a lutih tilik a tlungih mi hmuahhmuah an thih ṭheh hlan tiang in mizapi cu an nuam, an ei an in ih an ṭhi aw rerolai.

²⁸Lot sanih a ra si zo bangtuk in a sive ding. Zo zo khal zu an in, sa an ei; thil an lei, thil an zuar; thali an ciingih inn an sak.

²⁹Lot in Sodom a tlansanni ah van ihsin meisa le kaat ruahpi bangin a rung sur ih mi hmuahhmuah an thiṭheh.

³⁰Milai Fapa a rung lang niah cun cuvek in asi ve ding.

³¹Cuih niah cun a inn diphunih a um tucun a innsungih a ummi thilri la dingah ṭum hlahseh. Cuvek thotho in lo ih a rak umtu cu inn ah tlung hlahseh.

³²Lot ih nupi kha nan ciing lai maw?

³³Zokhal amah ih nunnak hum a tumtu cu a nunnak a sung ding; a nunnak a liamtu cun a nunnak a hum ngah ding.

³⁴Thungai in ka lo sim: cuih zaan ah ihkhun pakhat ah mi pahnih an ittlang ding; pakhat cu a lak ding ih pakhat cu a taanta ding.

³⁵Nunau pahnih sum an dengtlang ding; pakhat cu lakhlo a si ding ih pakhat cu taanta a si ding.

³⁶Mi pahnih lo ah hna an ṭuantlang ding; pakhat cu lakhlo a si ding ih pakhat cu taanta a si ding,” tiah a ti.

(Jesuh Khrih ih thuthangṭha a si.)

           Duh dawtmi nu le pa, u le nau, kanmah biaknak daan lam in kan zoh a si le a tu hi kum a cem zik lam asi thlangih kumthar a naithlang. Kum a cem zik thlang a sivek in tu hrawngih Bible kansiar mi pawl tla cu kanzoh a si le netabik caanthu, sancemnak thu asilole Bawipa a ratsalnak thu pawl hi kansiar kan theiṭheu.Tuniih kansiar mi Gospel khal ah Kan Bawipa Jesuh Khrih in amah a rat sal tik ah asilole caan netnak ah ziangtivek a si ding tihi tahṭhimnak pahnih thawn in sim. A pakhatnak ah Noah  san thawn tahṭhimnak a pek. Noah san lai ah mipi pawl in Pathian thei lo in an duh poh in an um ih, an nuam, an ei an in ih an ṭhi aw rerolai a ti. Cu tin an um ih an rin lo lai ah an ruah ban lo mi ruahtamzet a sur ciamcoih, lilik a tlungihPathian atheitu Noah te in sungsang lo hmuah cu an thiṭheh tisi. An ruah ban lo mi, an ruat dah lo mi, an rin lo lai ah a thleng. Cu vek thotho in Abraham ih tupa Lot san khalah, Lot ih umnak Sodom khua mi pawl tla cu Pathian thei lo le ṭih lo in an um ih, an sual tuk ruangah Pathian in Lot te in sungsang kha Sodom in a tlanter hai. Lot in Sodom khuapi a tlan san ni ah van ihsin meisa le kaat ruahpi bang in a rung surih mi hmuahhmuah an thiṭheh. An thiṭheh ni a tleng tiang, zu an in, sa an ei; thil an lei, thil an zuar; thali an ciingih in an saklai ti si. Noah san lai vek thotho in an rin lo lai ah thihnak cu a thleng lala. Kan Bawipa Jesuh Khrih in Mailai Fapa a rung langni ah cun cuvek  in a si ve ding tiah a ti. Noah le Lot teih san lai ah rin lo pin thil a cang vekin kan san khal ah a cangve ding ti cu a fiang a si.

          Mi hrek in kum A.D 2000 ah san a cem ding tiah an sim ciam coih mi hrekkhat cun an zumih sancem ding hrang tim a tuah tu le, thin phang le ṭihkhurih a um tukhal cu tampi an um. Mi hrekkhat lala in 2012 ah a cem ding anti, a phunphun in leitlun cemnak ding thu le ni hi an sim cio nan a cem cuang lo. Cu ti in mi hrekkhat in sancem ding caan an sim rero nan kanBawipa in in sim ta mi cu- Mt 24: 36 ah “cuihni le caan cu vanih a um mi vancung m siseh, Fapa in siseh, zohman in anthei lo; Pa lawng in a thei” a ti. A mah Fapa Pathian a si mi Jesuh hman in a thei lo mi ka thei a titu pawl cu Jesuh hnak in ka thei sawn a ti aw tu thawn a bang asi. Pa Pathian lo zohman in kan thei lo ruang ah Jesuh in ziang in cah asi ti ahcun- Mt 24:42 ah “Curuangahralring in um uh; ziangah tile ziang tikah nan Bawipa a ra ding ti nan thei lo” a ti. Ziang tik ah Bawipa a rung tum ding, ziang tikah caan a cem ding tiih ruat rero le mi sim mi zum rero ding a si lo ih, kannih ih ṭuanvo cu ralringte in um ringring ding sawn hi a si.

          Ralring teih um ding ti thawn pehpar in sim le rel ding cu tam pi a um ding ih- tuni ah a cuangce in ka rel duh mi cu tuni kansiar mi Bible pawl sung ih sin rel ka duh.-

 A pakhat nak ah a veikhat Bible kan siarnak sung ta kan lak peiih- kan lei lung tlun ah hin thil ṭhaṭha, thil mawimawi le thil mak zetzet tam pi a um. Tu san sinsin ah tla cu zoh cawk lo le hman cawk lo in thil makmak a suak ih kan Bible in ralrinnak in pek mi cu a cuih thil makmak pawl zoh in a sersiamtu Pathian kan theitheinak ding in, sersiamtu kan hawl thiamih kan tong theinak dingin in forh a si. Sersiamtu siloin sersiam mi leitlun thilri sawn lawng ah kan thin lung kan ret a si ah cun Lot ih nupi vek in siatralnak ah kan thleng ding. Mt 28: 35  ah – “Lei le van cu an cemral ding na’n ka ṭongkam cu a cem dah lo ding”  tiih kan Bawipaih in sim mi kha kanhngilh lo a ṭul.

A pahnihnak ah Gospel kansiar mi sung in – “zokhal amah ih nunnak hum a tumtu cu a nunnak a sung ding; a nunnak a liamtu cun a nunnak a hum ngah ding,” timi thawn pehpar in thazang laktlang ka duh. Ṭongkam dang deuh in asilole fiang deuh in kan sim a si le - “zokhal leitlun a nunnak hum a tumtu cu a thlarau nunnak a sung ding; Leitlun a nunnak a liamtu cun a thlarau nunnak a hum ngah ding.” tin tla kan ti thei. Leitlun nunnak, taksa nuamnak hrang lawng kanruat ih kannung a si ah cun Bawipa a rat sal tikah Noah san le Lot san laiih a siatraltu pawl vek kansi ding. Leitlunkan nun sung ah kan nun nak hi kanmah hranglawng ah hmang lo in Pathian hrang le Pathianih milai pawl hrang ah kan pek, kan hmang asi ah cun Bawipa in ṭuan man laksawng in pek sal tengteng ding.

Leitlun kan nun sung caan tawite ah Pathian hrang le mi dang hrang ah a nung theitu hna a ṭuan theitu sithei ding in zuamcio uh si tin sawm phah in ka bang ta hrih ding. A ngaitu nan zate par ah ka lung a awi. Bawipa a rat saltik ah lungawi tein a tong theitu si cio thei ding in Pathian in lo thluasuah hai hramseh.

Fr. Peter Lal Zin Thang

Hakha Diocese