Vei 55 nak leitlunhuap remdaih ni hrangah Pope ih ca famkim le kum reipi remdaihnak din thei dingah tesinfa pawl, fimthiamnak lam le hnatuan pawl rel tlang a tul (December 21, 2021)

Vei 55 nak leitlunhuap remdaih ni hrangah Pope ih ca famkim le kum reipi remdaihnak din thei dingah tesinfa pawl, fimthiamnak lam le hnatuan pawl rel tlang a tul

December 21, 2021

1. Remdaihnak simtu ih kekar pawl cu tlangpar pawl ah a mawi tuk. (Isaiah 52:7)

Prophet ih sim mi cun hnemnak a pek. Mai ram thawn hla mi, dik lonak le namnehnak pawl ruangah harsatnak a tuar mi, milai sinak um lo in thih a duh thlohthlo tu miphun pawl thinnuam ter tu tongkam a si. Cu vekin Prophet Baruch khal in Israel, ziang ruangah so na ral ih ram ah na thlen? Ziangah ruangah ramdang ah kum u pa in mithi pawl vek in fihnungza ih na um? Tiah a mang a rak bang. (Baruch 3:10-11)

          Israel miphung pawl hrangah remdaihnak ih tirhthlah ratnak cu an miphung hrangah farah harsatnak pahsuak dingah le a tleu mi hmailam caan ti duh san a si. ‘Remdaihnak lamzin’ tiih Pope Paul VI in hminthar thawn a rak kawh mi lamzin cu kilkip thansonak tel a tul ko nan tui ton rero mi nunphung nunram ah cui dinhmun thawn a dang aw tuk.

          Remdaihnak hrangah ram pawl karlak ah thureltlangnak zuam zet in an tuah rero nan ralthawhnak, ral hriamhma a kau sinsin. Kiangkap siatsuahnak le nikhua satnak khal nikhat hnu nikhat hawl nak pursumleilawnnak khal tha a cak deuhdeuh. A hlan ah au aw cu ring zet in a thang. Thudik le remdaihnak an dil rero. Kum a pehpeh in remdaihnak cu Pathian ih laksawng a si. Hlawmawknak ih rah a si. Remdaihnak ih tidaan tiah ti a theih. Hi tidaan ah a bang aw lo mi remdaihnak pawl, thangkam mi pawl tla a tel thei.

          Remdaihnak hrangah kan zaten kan tuah tlang thei. Mi pakhat ciar ih thinlung ihsin thok in innsang sungih pehtlaihawknak, nunphung pawlkom le kiangkap, cui hnu ah miphun pakhat le pakhat, ramkhat le ramkhat ih pehtlaih awknak tiang kan tuah tlang thei. Hi hmun ah caan reipi awh mi remdaihnak din thei dingah tidaan (3) ka run tarlang ding.

1. Hmaisabiknak cu hnam pawl lak ah tha ten thoron aw dingah a si. Hi vek ih thoron awknak thawn hmuhdaan ruah daan pawl hlawm aw in tuah nak in thei ter.
2. Pahnihnak ah fimthiamnak cu zalennak, tuanvo lak thiam nak le thansonak pawl ih thuhrampi a si kha thei ter dingah a si.
3. Pathumnak cu hnatuan a si. Hnatuan in mi pakhat ih sinak famkim zet in a lang ter. Hi mi pathum cu ziang vek nunphung lungkimnak tuah ah siseh theh thei lo mi thu hrampi a si. Hi mi pawl a tel lo a si le remdaihnak thawn pehpar mi hnatuan pawl in rei an daih lo ding.

1. Pulhnat a can rero nak leilungpi ah remdaihnak dinnak hrangah tesinfa pawl lak ih thurelkhawmnak ah ruah ban lo mi buainak pawl a suak thei. Hrekkhat cun thilcang hman an hrial. A remzet mi leilungpi ah an beu. Hrekkhat cun siatsuah nak lam ih lehrulhnak pawl thawn an tuahmawh.

Mah thawn sai lo vek in duhham zet mi lehrulhnak le tuahmawh ih humhimnak lak ah a dang thil cang thei mi hrilnak a um thei. Cui hrilnak cu tesinfa pawl lak ih thurel khawmnak a si. A dik mi thureltlangnak ah a dik ih thatnak um mi hmuhnak pawl hlawm awk a theih. Hi a dik mi zumnak ngah sal dingah zir a tul. Tui a cang rero mi pulhnat in nunphung le midang pawl ziangah siar lo in mai hrang lawng ruah thiam mi thinlung a thang ter thei. Kum u pa pawl mah te um nak cu m ino pawl khal in bawmnak um lo nak le hmailam caan ih a tunghmun lo mi vekin a cang.

     Hi harsatnak cu a ngaingai ah khal thinnat um zet. Cu vek in thathnemnak tla a cang ter thei. Ziangah tile hi pulhnat caan ah leitlun ih um mi minung pawl khat le khat zawnruahnak thawn bawm aw dingah, tuart lang dingah in rak forhfial. Thuronawknak ah pakhat in pakhat ngai thiam nak, a bang aw lo mi hmuh daan hlawm awknak, cui hnu ah lungkimnak lak in tuah tlang nak khal a tel. Tefasin pawl lakah hi vek ih thurel tlang thiam mi nunphung khaisannak thawn lilawn vek ih dawnkhamnak pawl, mah thawn sai lo vek ih um mi donkhamnak pawl pahsuak a theih. Cui hnu ah caan reipi a awh mi remdaihnak thlaici kan vorh thai ding. Tui san ih technology pawl in tesinfa pawl thleidang dingah a tuah rero ko nan tui pulhnat in ram khat le khat rinsan aw lo ih um a ngah lo ti a langsar ter.

     Santhar mino pawl in kum u pa pawl ih sim mi fimthiamnak, hmuhtonnak pawl an tul. Kum u pa pawl khal in fimthiamnak, hmuhtonnak tampi an nei ko nan thazaang a mal vivo ruangah mino pawl ih tharthawhnak, thazaang a famkim mi bawmnak an tul. A tum zet mi nunphung lam hniksaknak pawl le remdaihnak thuanthu a sim sin tu ding tesinfa thar pawl lak ih thurelkhawm ding a tul tuk. Tefasin sankhat hnu sankhat in a dang tesinfa pawl hrangah timtuah a tul.

     Hmuhsuam ih hril ding dang um nawn lo bekin mai peih mi, thiam mi cu forh fekfek mi vekih tuah a ngah lo. Tesinfa pawl tonawkkhawmnak ih phenthlaam ah ziang tluk in ramkhel lam ngah mi a cang ter ti cu tui leitlunhuap ih harsatnak hi teette a si. Thilcang pakhat felfai ter daan vek a si lo. Asinan, midang pawl danglam zet mi duhdawt daan, hlawm aw thiam dingah le hmailam caan tiang kum reipi tuah mi vek si a tul. Harsatnak pawl thawn tonawk caan vek ah a danglam mi tesinfa pawl lak ah thureltlang theu a tul.

     Ziangah tile hi tuah daan kel in tui san thilcang ah hrambun in a liam zo mi zoh sal in hmailam zoh in a tuah thiam. A liam zo mi thuanthu zir in hriamhma hlun dam ter a tul. Ziangah tile a tikcu kim in cui hriamhma hlun cu a thar ah a cang sal theu. Hmailam zoh a si nak cu kan zuamnak thazaang ah a can ter. In tuan tlang ter thei. A cang thei mi pawl a thangphawk ih ruahsannak pawl a um ter. Um tlangnak thawngin pakhat le pakhat hnenin zir a theih.

     A hram um lo in thingkung pakhat ziang tin thanglian in rah a rah thei ding? Kan mah dinhmun in milai pawl ih ruuninn (Leilungpi) kilkhawi a tul. Tesifa pawl ih kiangkap an kilhim a tul. Cu vek in a ra lai ding mi tesinfa pawl  tesinfa pawl khal sim bet ding tuanvo kan nei. A dik mi leilungpi a din rero tu tesinfa thar mino pawl upat a si vek in tha pek nak tla tuah a tul. Ziangah tile tesinfa thar pawl in Pathian ih sersiamnak hnatuan cu tuanvo neitu dik ten kilhim cio a tul. Ziangah tile tui hmuhton mi nunphung le sumdawnnak lam harsatnak pawl an thlengawk hlan ah lak cia a tul.

     Caan reipi daih mi remdaihnak din dingah cun fimthiamnak hnatuan pawl colh a ngah lo. Hi mi (2) khal tesinfa pawl lak ah telh in reltlang tul mi a si. Ziangah tile fimthiamnak in tefasin pawl lak ih thureltlangnak ah tidaan vek in a kilkhawi sak. Hnatuannak ihsin a bang aw lo mi tesinfa pawl thawn tuah tlangnak, thiamnak pawl hlawmawknak le mipi thatnak a zoh thiam aw vivo.

1. Zirnak le fimthiamnak cu remdaihnak kai tu ah kan dung kum rei lo te ah a rak tuah ih fimthiamnak le tindaan hrangah sumlut ngah mi a mal ter. Hi vek ih tuahnak cu a miat hawlnak tiih nemhnget hnak in zingzoi tiah an hmu.

A ngaingai ahcun hi tidaan cu mipi ih thansonak hrangah a kaih zet mi tidaan cu mipi ih thansonak hrangah a kaih zet mi tidaan a si. Mi pakhat ciar zalennak le tuanvo lak thiamnak a tuah sak. Remdaihnak humhim dingah le khaisang dingih tul mi pawl an si. A tul mi lawng sim a si ahcun zirnak le fimthiamnak cu nunphung pawlkom khawmaw sak tu hram pi a si.

     Ruahsannak, pungzainak le thlengawknak in pek thei. Khatlam zawng ah ralbuai theh ah ralbuainak hman mi sumpai cu nemhnget mi hnak ih tam ih hleifuan in an hmang. Dekcawk in an hmang tiah ruah a si. Ram ih acozah in fimthiamnak hnak in hriamhrei pawl leinak khaisan in a tuah rero lai hmuh a si. Ram tinkim hriamhrei mal ter nak cu tidaan dik ten tuah thei lawngah milai le ram ih thansonak lam tuah a theih ding. Cu lawngah hriamhrei lei dingih hman mi sumpai pawl cu harhdamnak kilhimnak, ca zir nak tlawng pawl, ram uk awk nak lam, leiram le a dang thansonak lam pawl ah thathnemnak um zet in hman a theih. Fimthiamnak ah hmanmi cu Pope ih ruahsannak a si ih hi hmannak thawn nunphung kilhimnak khaisannak khal veikhat ah tuah a theih.

     Hi ti zawng in tuanvo lak nak, tuanvo lak lo nak nunphung pawlkom ih um mi donkham nak kpawl, danglamnak pawl kom sak tu lilawn a si thei ding. Ram pakhat in a mai a bang aw lo mi nunphung pawl a si  mi, mi theih tam zet mi nunphung, ramhuap ah a tleng mi nunphung, mino pawl thawn pehpar mi nunphung artist thaw pehpar mi nunphung, technology lam, sumdawnnak lam, innsang lam le thuthang media lam thawn pehpar mi nunphung pawl cu thathnemnak a um mi tidaan thawn thu rel tlang thei a si le a thangso ding. Santiluan ih zir in fimthiamnak lam tidaan le hmailam caan ih tesinfa pawl hrangah thathnemnak um mi nunphung vek tuah a tul. Cui nunphung cu innsang, pawlkom, tlawng kpawl, university pawl, pawlkom pawl, biaknak lam pawl, ukawknak lam pawl, le innsungsang upat thiam mi nunphung a si.

     Remdaihnak tidaan thawn kaih in kiangkap ih ret mi thudik ah a um. Tesinfa thar pawl nunfimnak le tindaan pawl peknak cu an mah thinlung tak ih kilkhawi sak thei mi caanserh pawl a bawm thei. Hi vekin an mah cu sumdawnnak ah midik, hmun dik zet in an lak thiam ding.

1. Remdaihnak dinnak le kilhimnak hrangah hnatuan pawl tuah sak nak, aamahkhaan pawl retnak cu um lo theih lo ih um tul mi dinhmun pakhat a si. Ziangah tile hi dinhmun cu kan mah le ti thei tawk in langter nak a si. Cu vekin mah le mah hnatuan pekawknak, thapnak, midang pawl thawn in tuan tlang ter thei. Hi vek ih tuahnak thawngin hna kan tuan tinten pakhat khat thatnak a um ter thu le cui thatnak ruangah leilungpi a famkim ter deuh kha hmuh a theih.

Covid-19 pulhnat in hnatuan a rak siatsuah. Curuangah hniksaknak a rak tam deuhdeuh. Taan ih lenglo mi hnatuannak pawl, thilri suahnak pawl a rak siatsuah. Nikhat hawl nikhat ei pawl hrangah siatsuahnak a rak tam hleice. Aamahkhaan famkim zet ih ngah tu hnatuan tu pawl hman an co ding zet hnak in a rak mal. Dinhmun tampi ah online ih zirh mi fimthiamnak pawl khal thathnemnak um lo nak pawl le zirh mi fimthiamnak pawl khal tlai ruangah theh lo nak pawl a rak cang.

          Cui hlei ah mino pawl hnatuannak lam harsatnak ah mibai hnatuantu pawl siatsuahnak tampi a can ter. Cui vaihnak pawl cu ramkhel upadi ih nemhngetnak a ngah lo mi tla a um tiih nemhnget a ngah lo. An mah pawl le an mah ah a be utu innsungsang pawl cu aamahkhaan a um lo lawlaw mi dinhmun ah an khuasa. Santhar sal tuah daan a phunphun ih sal ah an cang. Ziangah vek humhimnak khal um lo; Pek lo. Tu ah cun leitlun ih um hnatuan thei mi kum ih thenkhum thenkhat lawngin upadi ih humhimnak famkim an ngah. Hi mi a co tu pawl khal a fek zet mi daan pawl lak ih ret mi an si. Tuahmawhnak hnatuan thawn timtuah in tuah mi sualnak kpawl cu ram tamsawn ah an khaisang rero.

          Cui thilsual pawl cu mi pakhat ih zalennak le sinak kham nak, sumdawnnak feh tluang thei lo dingih siatsuahnak, mi tampi thatnak hrang khamnak, hringhronak pawl tuahnak a si. Hi a besia zet mi a him lo mi hnatuan lam buainak fiang dingah cun sinak um mi hnatuan pawl kau pi’n tuah sak dingah a si. Thudik thawn hlawmawknak cu sinak a nei zet mi hnatuan tuah dingah a tul mi nunphung pawlkom tinkim ih thu hrampi a si. Curuangah minung pawl ih thazaang tulasamnak ah technology pawl thawn ai-awh nak cu nunphung besia zet in a siatsuah ter. Hnatuan cu tul mi a si ih thangso dingah, milai nunram thangso in thleng dingah le mai tumtahnak fimkim ter nak a si. Kan ruahnak le tha suah nak kom a tul. Cu lawngah hnatuan dingah kum kim mi tinkim hnatuan tuah sak a theih. An mai thazaang thawn an innsang an sawmdawl thei.

          Hi vekih sawmdawl theinak thawngin milai pawlkom ti daan pakhat thawn bawmnak a si. Sinak nei in a him mi hnatuan pek a tul. Nunphung lam thlengawknak khal tharthawh dingah tha suah a tul. Ziangah tile hnatuannak cu a miat ngah men lawng si lo in milai pawlkom zaten thleng sak nak khal a tel. Curuangah thapawknak thar pawl tha pe dingah, hmuak dingah, bawm ding a tul. Company pawl khal hnatuantu pawl ih covo pawl kilhim dingah, pawlkom lam lawng ih theihthiam nak si lo in a ei tu pawl, nunphung pawlkom le hnatuan neitu pawl lam khal in theih thiam a tul.

          Hnatuan neitu pawl lam ah thupit sawn dingah milai sinak cu upat sinsin in thlun a tul mi hmun ah a cang. Hi tiin remdaihnak dinnak ah bawmtu pawl ah an cang. Hi hmun ah ramkhel lam dinhmun in zalen zet mi sumdawn nak le thudik cu cuai vek in tahsak a tul. Hi mi ah a tuah tu tinkim cu Catholic hnatuantu pawl, Catholic hnatuan nei tu pawl thawn thok a tul. Ziangah tile Catholic Pawlpi ih nunphung lam thuzirhnak ah fiang zet in lam in hmuh.

          Duhdawt zet mi u le nau pawl kan nih in pulhnat pahsuak thei dingah thazaang kan khawl. Fimthiamnak, himnak, milai covo, humhimnak, siivai bawmnak, um tlan daan a tha lo mi pawl that ho zet in tuanvo la in a bawm tu pawl lungawi thu ka sim duh bet. Cui pulhnat ruangah innsungsang pawl a rak sung tu innsungsang kpawl hranah khal thla ka cam sak. Acozah hotu pawl, ramkhel, nunphung lam tuanvo neitu pawl, Catholic Puithiam pawl, zaangfah lainatnak hnatuantu pawl, thinlung tha a nei mi pawl zaten ‘kan zaten ral tha zet in le a thar ih tuahnak pawl thawn tesinfa pawl lak ah thureltlangnak, fimthiamnak lam le hnatuan pawl tuahsak phah in kekar tlang uh si.

          A tam zet mi mipa, nunau pawl khal remdaihnak cu zuk ih tuah tu pawl ah raltha zet in nitin tuah the ihram uh. An mah cu remdaihnak lam Pathian ih tleunak thlasuah pek in lamhmuhnak thluasuah co hram hai seh tiah a rak forhfial.

          Hi thuthang cu Archdiocese of Malta ih kan ngah mi a si.

https://bit.ly/3qRxweq