Relic Thuhla Tawi

Relic timi pawltha teih ret mi relic pawl

Relic Thuhla

A thi zo mi pawl ih ruhreo le an rak hman dah mi thilri a tangta mi pawl cu mirang tong in relic (relics=plural form) ti’n kan ko. Relic timi tongfang hi Latin tong “reliquiae” ihsin a rami a si ih a duhsan cu ‘tanta mi or a tangmi’ tinak a si. Christian biaknak sungih relic kan timi ah Bawi Jesuh an rak thahnak Thinglamtah ihsin lak mi thingbelte le Mithianghlim pawl ih ruhreo le an rak hman dah mi thilri dangdang pawl khal an tel.

Kan laidaan te kan zoh tikah, kan duhdawt zet mi sungkhat unau pawl le kan upat zet mi pawl ih in thihsan tikah, an thih hnu kum reipi zo a si hman ah, an ruhreo le anmah thawn a pehpar mi thilri pawl cu kan upat ih kan sunsak zet theu a si. Hihi, cawn tlak le zir tlak daan mawi pakhat a si kan ti khal len a sual lo ding. 

Asinain, Christian zumtu pawl lak ihsin Catholic zumtu pawl in Mithianghlim pawl ih ruhreo siseh, anmah thawn pehpar aw mi thilri pawl siseh, upatnak an pek ih an sunsak zet tikah Christian zumtu dang pawl in a dik lo mi le Bible sungih umlo mi thil an tuah a si ti’n an mawhthluk ih an soisel theu. Himi thu thawn pehpar in Christian zumtu hmaisabik pawl lak ah relic timi ziang vek in an rak upat ih an sunsak ti le kan Bible in teh ziang a ti timi kan run tarlang ding.

Zumtu hmaisabik pawl ih Relic upat/sunsak daan

Relics timi Mithianghlim pawl ih ruhreo le thilri pawl upat sunloihnak pek thu hi Smyrna khua mi pawl in A.D 156 kum ah St. Polycarp ih thah a tuarnak thu an rak ngan mi cauk sungah fiang zet in kan hmu. Hi cauk sungah, Christian zumtu pawl in Plycarp thuam par ih an ur hnu ih a cang mi thil pawl cu a tang lam vek in an ngan: “Lung mankhung hnak ih a sunglawi sawn mi le sui hnak ih a khung sawn mi a ruhreo pawl cu kan lak ih hmun thiang pakhat ah kan ret. Cuih hmun ah cun, Pathian ih khuakhan saknak thawngin kan tong aw khawm thei ih thah a tuar nak thawngin nunthar ih a suahnak ni khal sunglawi zet le lungawi zet in sunloihnak pek tahrat in puai kan tuah a si”.

Relic upat sunloihnak thawn pehpar in Catholic a hua zet mi thuanthu zingzoitu (historian), Adolph Harnack cun “Church doctor timi Kohhran sungih rinsan tlak zet mi zirhtu saya pawl lakah zo hman in relic upat sunloihnak tuah lo ding in an rak kham dah lo. An forhfial lam sawn a si. A thi zo mi pawl ih ruhreo le an rak hman dah mi thilri dang pawl thawngin a suak mi mangbangza thil tampi in relic upat sunloihnak tuah a dik timi an lang ter. Curuangah minung tampi, a hleice in, Manichaeans timi zumnak peng a zawhtu pawl in rak dodal ciamco hmanseh la, Pawlpi(Kohhran) cun relic upat sunloihnak pek mi cawl men loin, a run hmang lan ta a si” (Harnack, History of Dogma, tr., IV, 313).

Kum zabi 4 ah Bible thiam zet mi Jerome (Bible let tu St. Jerome) in, “Relic timi pawl Pathian biak in kan biak lo, Pathian upat tluk khal in kan upat lo; ziangruagah tile, Sersiamtu dinhmun ah sersiam mi thil pawl kan khaisang ngah pang ding ti kan phang. Asinain, Mithianghlim pawl neitu taktak Pathian kha tha deuh sinsin ih kan biak thei nak dingah, a Mithianghlim pawl ih relic pawl upat sunloihnak kan pek mi sawn a si” (Ad Riparium, I, PL XXII, 907).

Relic thawn pehpar in Bible sungah ziangtin a um?

A hmaisabik ah relic thawn pehpar in Pawlpi in ziangtin a zirh timi kan theihfiang ding a thupi zet. Pawlpi cun relic timi pawl in anmah tein mangbangza suah ter thei nak huham an nei ti’n a zirh dah lo. Minung tampi a dam ter tu Peter ih ruhreo siseh, Lourdes khuapi ih tidai siseh, anmah tein mi dam ter thei nak huham an nei hrimhrim lo. Pawlpi ih a zirh mi cu, Pathian in mangbangza tuahnak dingah relic timi pawl a hmang thei ti a si. Himi thu ah, Pawlpi in Bible ih zirhnak a thlun.

Elisha ih ruhreo in mithi pakhat a thawh ternak thu khal Bible sungah fiang zet in kan hmu: “Elisha a thi ih an phum. Kumtinte Moab mi, a burbur ih ummi damiah pawl in Israel ram cu an ram theu. Veikhat cu mithi an phum lai ah cubangtuk damiah burkhat an hmu. Mithi phumtu pawl in an miruak cu Elisha ih thlan sungah an hlonta ih an tlan. Cule miruak le Elisha ih ruh pawl an dai awk ve tein mithi cu a nungsal ih a hung ding” (2Kg. 13:20-21). Himi catlang hleilo Pathian in a Mithianghlim pakhat ih ruhreo hmangin mangbangza a tuahnak thu khui tawk ah so kan hawl nawn ding?

Thlungthar Bible sung kan zoh tik khal ah Elisha ih ruhreo hmangin Pathian in mangbangza a tuah mi vek a dang tampi hmuh theih a si. Nunau pakhat in kan Bawipa ih puan a tham men ah damnak a hmu (cf. Mt. 9: 20-22). Peter ih phenthlam ih dai men ruangah minung tampi an dam (cf. Tirhthlah/Acts 5:14-16). Paul ih pavua le taaingerh puante in minung tampi an dam ter ih khuasia khal tampi an dawihlo thei (cf. Acts. 19:11-12).

A tlun ih kan sim mi pawl in relic pawl hman ding a thupit zia le relic pawl hmangin Pathian in mangbangza a tuah theu zia in khihhmuh sak a si lo maw? Elisha ih thuhla kan zoh tikah Bawi Jesuh in Lazarus a thawh ter sal bangtukin, a ruhreo men in mithi a tho ter sal. Thlungthar Bible sungah, mina pawl damnak an ngahnak dingah hmuh theih, tham theih thilri pawl (hnipuan, phenthlam, pavua le taaingerh) hman an si. Catholic zumtu pawl in Mithianghlim pawl ih ruhreo le thilri pawl upat sunloihnak an pek mi kan zoh tikah, Thlunghlun Bible le Thlungthar Bible thawn siseh, zumtu hmaisabik pawl ih an rak tuah daan thawn siseh, an kalhawk lo zia kan hmu thei a si.

 

By: Fr. David Mangte

 

 

 

Add new comment

6 + 11 =