“Valentine’s Day” thokdaan le a thu umdaan

“Valentine’s Day” thokdaan le a thu umdaanValentines' Day Card

“Valentine’s Day” thokdaan le a thu umdaan

Tulai santhar minung pawl cun, Valentine timi kan theih cun, February 14, pangpar tom, chocolate tivek pawl thawn taksa lam zawngih khat le khat duhawknak langternak pawl lawng kan thinlung le ruahnak ah a khat. Curuangah February thla khal chocolate ei thla tiih ruah ding khop in minung thinlung ah hmun a khuar thei.

Valentine’s Day hi ziangti’n a rak thok timi a zingzoi duhtu tla kan mal zet theu. Ziangruangah February 14 hi Valentine’s Day ti’n an rak ko timi tha te’n vun zingzoi tikah, taksa lam thu ah si loin, thlarau lam thu thawn pehpar awmi sawn a si zia kan hmu thei.

Ziangah tile, Valentine timi hi minung hmin a si ih, himi hmin neimi Mithianghlim (Saint) kha February 14 ih sunloih a si ruangah amah sunloih ni hi Valentine’s Day tiih hmin run nei ta mi a si.

Feast of Saint Valentine tiih amah sunloih puai cu February 14 ni ih tuah dingah Pope Gelasius I in AD 496 kum ah a rak nemhnget. St. Valentine cu Rome khuami Catholic Puithiam pakhat a si ih, Glaudius II in Rome Siangpahrang a tuan lai, AD 269 kum ah thah rak tuarmi khal a si. (Bishop maw Siangbawi a si timi cu theihfiang a si lo)

St. Valentine ih thah a tuarnak thuanthu hi a phunphun in simdaan a um. Rome Siangpahrang Glaudius ih Khrihfa pawl a rak hrem lai ah, ralkap pawl hi nupi thit a rak awih lo ti a si; ziangah tile, nupi neilo pawl hi tha te’n ral an do thei sawn timi ruahnak a rak neih ruangah a si. Cumi lakah, a duh-aw mi Khrihfa fala tlangval pawl cu St. Valentine in a thup te’n kutsihnak a rak tuah sak ruangah kaih le thah a rak tuar ti asi.

Hlanlai ihsin an rak nganmi St. Valentine ih thuanthu sungah thawng an thlaknak thawnginn kiltu ih fanu mitcaw cu St. Valentine in a damter sal timi a um. Cule, kum zabi 18 hrawng ihsin cuih a damter salmi thawnginn kiltu ih fanu hnenah St. Valentine in a thih hlan teah ca a rak kuat ih cumi cakuat sungah ‘Your Valentine’ ti’n a hmin a rak khen ti’n a thuanthu an run mawih bet.

Cuti’n ‘romantic love’ lam thawn pehpar aw dingin thuanthu betmi tete a rung um vivo ruangah St. Valentine teh a rak um ngaingai pei maw timi rinhlelnak tiang  a run suahpi vivo. Ziangti vekin, thuanthu a phunphun nei hman sehla, zumtu Khrihfa nang le kei hrang ahcun, upat zohthim tlak Mithianghlim Valentine timi hi a rak um dah taktak timi kan fiang ding a thupi.

A rak um taktak dah ruangah amah sunloihni khal February 14 ti’n rak nemhnget a si. A tu ahcun RC Kohhran in 1969 ihsin calendar sungah a telh nawn lo nan, himi ni thotho ah local level ih sunloih theih cu a si ringring thotho. Cule, Anglican le Lutheran Kohran pawl cun tuini tiang February 14 ni hi St. Valentine sunloihni ti’n an liturgical calendar ah an hmang lai. Cule, Eastern Orthodox Kohhran pawl cun, July 6 ni ah St. Valentine sunloih ni an tuah.

Himi pawl kan zoh tikah, Valentine timi hi upat tlak, zohthim tlak, sunloih tlak Mithianghlim pakhat ih hmin timi cu el theih lo a si. Cule, February 14 ni hi amah thawn pehtlaihnak a neimi ni timi khal el theih a si ve lo.

Asile, ziangruangah tulai san minung pawl in, St. Valentine’s Day ti lo in, Valentine’s Day ti’n an ko sawn timi hi ruah ding tha zet a si. Himi thu ah hin, kei cun hiti’n ka hmu. Leitlun minung pawl in thlarau lam hnakin taksa lam kan uar tuk ruangah le, khawvel ih in nehrawk tuk ruangih Saint timi tongfang rung hlo vivo mi a si ding ti’n ka ruat. Biaknak lam lang tertu tongfang vun hmang sehla, sumpur leilawnnak lam ah dawnkhamtu vek ah a cang ding tiih ruahnak a um ruangah tla a si thei. Cuti vek a si tla ahcun, materialism ih in namnuainak lang tertu khal a si ve thotho.

St.Valentine sunloihni ih nupa karlak le fala tlangval karlak ih duhdawtnak langternak a rung karh thok hi kum zabi 14/15 hrawng ihsin a si. Cule, kum zabi 18 hrawng ihsin Valentine Card tete an rak suah thok ih sumpur leilawnnak lam zawng in thathnemnak petu ah an rak hmang ih cuti’n a Mithianghlim St. Valentine sunloihnak hnakin khat le khat duhdawtnak lang ternak ni “Valentine’s Day” ti lawngin hmin a run nei vivo.

Cun, a netnak ah lo-theih-lo tluk ih rel tulmi pakhat cu, Valentine’s Day le chocolate ih pehtlaih awknak a si.

Chocolate hi cacao/kakao timi ‘be mu’ phunkhat thawn tuahmi a si. A ngaingai ih kan ti a si ahcun, chocolate le duhdawtnak ih pehtlaihawknak hi khua-hlihlan BC 500 kum lai ihsin rak thok zo mi a si. Ziangah tile, khai san lai ihsin Mexico le America laifang hrawngih rak um  dah mi, Mayan miphun pawl in cacao/kakao be an rak cing ih cumi cu ‘khawzing pawl ih laksawng’ ti’n thit-umnak puai ah an rak hmang theu.

Cuih hnu, kum 2000 lai a rei hnu ah, kakao be ihsin chocolate run tuah a si. Cule, 1861 kum ah mawthai (candy/sweets) tuahtu Richard Cadbury in Valentine’s Day hrangih hman dingin chocolate a rak zuar thok. Heart-shape timi thinlung pianhmang ih tuahmi bawm tete ah chocolate a ret ih, a lenglam ah pangpar le duhawknak lang tertu lem tete thawn ceimawi tahrat in a rak zuar ih, cuti’n chocolate le Valentine’s Day ih pehtlaihnak khal a rung hnget lan ta a si.

Cule, ziangruangah duhawknak lang ternak dingah chocolate an hmang ti a sile, chocolate in ‘desire’ timi thinlung duhnak a cak ter ih thinglung khal a tlo ter ti a si.

Tui tum ih himi thuhla kan run rel nak san cu, tui san minung pawl hin Valentine’s Day timi kan theih vete’n Pathian le thlarau lam thu tel lomi, khawvel daan in taksa lam zawngih fala tlangval nomcennak lam lawng a rak ruattu kan tam ruangah a si. Khawvel daan lawngih hmangtu kan tam tikah, hrekkhat nu le pa hrang ahcun Valentine’s Day hi rapthlakza ni pakhat ah a cang.

Tu cun, Valentine’s Day ih thokdaan tla kan thei zo ih curuangah tuihsi’n thokin, Valentine’s Day hi rapthlakza ni ah hmang lo in, Pathian hmai ih khat le khat kan duhawknak fek tertu ni sunglawi pakhat si thlang hram seh timi duhsaknak thawn……………………

 

By: Fr. David Mangte

 

 

Add new comment

3 + 6 =