Pathian lungthlitum sungih InnsangNu

Pathian lungthlitum sungih InnsangNu

                Pathian in milai a rak sersiam tikih lungthlitum a neihmi cu amaih nunnak tawm ve dingah a si timi hi zumtu Khrihfa pawl ih kan pom cio mi a si. Cutin Adam le Eve kan timi mipa le nunau cu amaih hmuihmel kengin a rak sersiam ih amaih nun tawm ve dingah Eden hmuan sungah a ret. Cutawk hmun ah Adam le Eve cu Pathian thawn rualremnak nei in, ningzah phuhrungawknak um lo’n nuam zet in an rak tlangleng; Pathian ih nun an rak hlawm ve. Sihmansehla, Pathian in a sia le a tha thleidan thiamnak thinlung thawn mahte’n cangvaih theinak huham a pekmi cu amaih duh zawngin hmang lo’n Satanpa ih bumnak sawn an rak thlun ih Pathian ih thupekmi an rak pahbal ruangah milai hrangah Patthian ih rem a ruah ciami a lungthlitum khal a rak hrulhhram. Cuti’n Pathian ih nun tawm thei nawn lo in, Eden hmuan ihsin dawihlo an rak si. Kan Pathian ih thin sau zia cu, Satanpa ih iksiknak ruangah le milai ih sualnak ruangah a lungthlitum pakhatnak rak hrulhhram hman sehla, cuhnak ih tha sawn mi lungthlitum a rak nei thotho. Cumi cu, Fapa Jesuh Khrih thawngin milai hmuahhmuah a hnenih hruaikirsal le amaih nun tawm thei sal ding hi a si.

            Himi neta a lungthlitum hi hmaisa a lungthlitum hnakin a tha sawn kan timi hin sullam a nei nasa. Ziangruangah tile, hmaisa a lungthlitum vekin milai in sualnak ah rak tlu loin a thupekmi rak thlun niapno hai bangta sehla, Sersiamtu Pathian ih nun an tawmmi khal, sersiammi dinhmun ih tawm men an si ding. Hmansehla, a tu ahcun, Satanpa in milai pawl kha sualnak ah a rak luhpi nak thawngin Pathian ih lungthlitum ka hrulhhram ter ngah ti’n a lungawi laitak fangah, Pathian in a Fapa neihsun thawngin sersiammi dinhmun hnakih sang sawn mi a fate sinak in co ter ih, a fate dinhmun in amaih nunnak khal in tawm ter sal a si. Hallelujah! Ziangtluk in a sunglawi!!!

        Cuti a sile, fate dinhmun luah thei dingah ziangti vekin thu a um timi kan vun zoh ta hrih pei. Natural law/Divine Law kan timi thil umtudaan kan zoh tikah, fate kan timi a um cun, nu le pa khal a um cih. Milai siseh, ramsa siseh hiti hlir in an si mai. Cule milai dinhmun ahcun, thitumnak thawngin innsang dinmi sungin fate pungzai ter ding hi Pathian ih duhmi Divine Law a si. Himi Nu-Pa ih dinmi innsang leng lamih hrinmi fate cu lakfa ti’n kan ko. Pathian in a fate dinhmun ih in cohlan tikah, lakfa dinhmun men ih in cohlanmi a si lo. Innsang sung ihsin a fate dinhmun ah tazavuan in, in cohlan mi a si sawn. Curuangah Pathian fate cang ngaingai ding cun, Pathian innsang sungtel kan si hmaisa a tul.

         Cuti a si ahcun, Pathian innsang hi ziang a si pei timi teh kan vun zohhliah lala a tul ko lo maw? Himi thu ah kan Bible in fiang keukeu in in sim ko. 1Tim 3:14-16 sung kan zoh a sile, Pathian innsang cu Kohhran a si a ti. Curuangah Pathian fate si ding ahcun, Kohhran sungtel kan si a tul tinak a si mai. Asile, Pathian Innsang cu Kohhran a si kan ti si khawh, cuih innsang sungih innsangpa le innsangnu teh zoh an si pei? Pathian fate kan tiawk ruangah kan innsangpa cu Pa Pathian a si ti cu a fiang zo. Innsangnu teh zo a si pei timi hi si kan buaipi deuh mi cu. Himi fiang dingah Pa Pathian hi ziangti’n kan innsangpa a si thei timi kan vun zoh ta a tul ding. Pa Pathian kha kan Pa tiih kan kawh theinak cu, a Fapa Jesuh Khrih ih in tawm ruangah a si. Curuangah a Dungthluntu pawl hnenih thlacam a zirh tikah, “Vancungih ummi kan Pa” ti’n nan ti ding a rak ti (Mt. 6:5-15). A thawhsal hnu ih Mary Magdalene hnenih a langnak khalah, “An Pa a si vemi ka Pa, an Pathian a si vemi  ka Pathian hnenah ka feh ding” a rak ti thotho. (Jn 20:17). Curuangah Pa Pathian kha kan Pa kan ti theinak cu Jesuh Khrih ih in tawm ruangah a si ti cu el theih lomi thil a si.

         Cuti a sile, Jesuh Khrih in a Pa hi kan Pa si ve dingah in tawm si khawh, a Nu teh in tawm ve maw timi hi ruah ding a um. Logically, thil umdaan vekih kan vun ruah a sile, Jesuh Khrih thawn kan pehtlaih awknak ruangah a Pa kha kan Pa tiih kan kawh a si ahcun, a Nu khal kan Nu a si ve a tul ko. Curuangah, thinglamtah parih thlai a si lai ah, a hnuai a vun zoh tikah, a Nu le a duhdawtmi dungthluntu kha a vun hmu ih, a Nu hnenah “Nunaunu, na fa kha zoh aw” a ti ih a dungthluntu hnenah “Na Nu kha zoh aw” a ti. Cuih si thokin, cuih a dungthluntu cun Mary kha a inn ah a hruai ti a si (Jn 19:26-27). Zumtu hmaisabik pawl ih san lai ihsin, hi tawk zawnih a duhdawtmi a dungthluntu cu zumtu pawl kan zate aiawhtu a si ti’n an rak pom. Curuangah Jesuh Khrih in a dungthluntu kha a Nu a tawm ve ruangah kannih zumtu zate khal in tawmve ti’n an run cohlang ih tuini tiangin catholic pawl le zumtu Khrihfa dang hrekkhat pawl cun Mary kha kan Nu ti’n kan run cohlang lanta.

       A ngaingai ih kan ti a si ahcun, Pa Pathian in a Fapa Jesuh Khrih thawngin in pekmi rundamnak hi mi hmuahhmuah hrang a si vekin, Fapa Jesuh Khrih hringtu Mary khal mi hmuahhmuah ih Nu si dingah kan zate hrangih in pekmi a si. Milai hmuahhmuah ih kan Nu a simi Eve in Pathian thu a rak ngai lo ruangah Pathian ih lungthlitum hmaisa cu rak hrulhhram hman sehla, a lungthlitum neta famkim tertu dingah a thu a ngaitu Mary kha mi hmuahhmuah ih Nu si dingah in pek a si. A sunglawi tuk…. Mary hi Pathian lungthlitum sungih Innsangnu, Eve neta a si timi thuthuk a rak thei hmaisabiktu cu zo dang siloin, amah Mary kha a inn ah hruai in a rak umpi tu Dungthluntu John kha a si. Curuangah, rundamnak thuhla a rak ngan tikah, kan Bible sungih Semtirnak thuhla an ngandan te cawngin, sersiamthar a simi rundamnak thuhla a rak ngan. Cuih a nganmi sungah Mary hi Pathian lungthlitum neta sungih Innsangnu, Eve neta a si timi lang ter nak dingah, “Nunaunu” (Woman) timi tongfang a rak hmang. Himi tongfang hi, Jn 2:4; Jn 19:26-27 sungah fiang zet in kan hmu thei.

          Cule himi tongfang a hmangtu cu kan Bawipa Jesuh Khrih rori a si. Curuangah Mary hi Eve neta a si timi in simfiang hmaisabik tu cu kan Bawipa a si. Dr. Hre Kio ih lehmi kan Falam Bible sung ahcun himi tongfang hi an hlon; a sinan, Dr. Sui Lian Mang le pawl ih lehmi Chin Standard Bible sung ahcun, “Nunau” ti’n an hmang. Sim duh sawn mi cu, Mary hi Pathian ih lungthlitum sungih Innsangnu, Eve neta a si timi thuthuk hi John in ziangruangah a rak hmufiang ti a sile, kan Bawipa ih a fial vekin Mary kha a Nu ti’n a cohlang ih a inn ah a hruai ruangah a si. Curuangah nehhnu san ih thil cang dingmi thu a rak nganmi thuphuan sung khal ah, “Nunau” ih thuhla thupi zet in a rak ngan. Thuphuan 12 sungih Nunau le Rulhreng thuhla kan hmuhmi sungih ‘Nunau’ khal zo dang si loin, Mary kha a si.

         Himi thuthuk theifiang dingah ziang dang kan tul lo. Mary kha kan Nu ti’n cohlang in upatnak pek le a hnen ihsin bomnak dil ding khi a si mai. Zumtu kan si ve kan tiih, Jesuh Khrih thawn kan pehtlaih awknak ruangah a Pa khal kan Pa ti’n kan ko ve nan, a Nu tu cu kan tawm thei lo a si ahcun, ziang vek pehtlaih awknak so a si ding? Jesuh Khrih zumtu kan si ruangah Pathian Innsang a simi Kohhran sungtel kan si kan ti nain, Innsangnu bik hi ziangih kan rel lo a si ahcun, ziangvek fate so kan si ding? Zumtu kan zate’n himi thu ruat tlang dingah ka lo sawm duh. Kan Bawipa ih Nu hman kan Nu ti’n kan tawm awk thei lo ahcun ziangti’n so tuukhaal pakhat hnuai ih tuuruun pakhat kan cang thei ding?(cf. Jn 10:16). A Nu hman tawm-aw thei loin, ziangtinso kan Bawipa ih amah zumtu pawl pumkhat si thei dingih thla a rak cam mi cu kan famkim ter thei ding? (cf. Jn 17:21).

          A Nu hman kan tawmawk thei hlan sung cu, zumtu Khrihfa zaten pumkhat si thei ding le lungrual thei dingih kan zuam rero nak khal a lak a si ding. Hi Innsangnu hi kan “Nu” tiih kan tawmawk vualvo thei hnu cun, amah in Thutak a simi a Fapa hnenah in hruaikhawm ko ding. RC pawl kan huat ruangah kan zate hrangih Pathian ih in pekmi Innsangnu cu kan hua hram lo pei. Reformation rak thok hmaisabik tu tiih hminthang mi Martin Luther hman in Mary cu a Nu ti’n a rak cohlang ih, a rak upat zet a si. Lutheran Pastor pakhat, Dr. Charles Dickson timi in “A Protestant Pastor Looks at Mary” timi cabu a nganmi sungah, Martin Luther ih rak tuahmi liturgical calendar sungah Bawinu Mary, a ruangpumpi thawn Vancung ah hruainak a ngahnak sunloih puai tuah ding nikhiah khal a rak tel a ti.Martin Luther hman ih a rak upat zetmi cu nang teh na upat thei ve lo ding maw? Mary kha ka Nu ti'n cohlang thei lo ding le upat thei lo dingah ziangso a lo dawnkham tu?

Written by: Fr. David Mangte

https://www.youtube.com/watch?v=rWmgYKNDK7E